Οπου φελλού παντού φελλού – Όποιος είναι κάπου χρήσιμος είναι παντού χρήσιμος

Η Νίσυρος είναι πολυμορφική: Νησιωτική, παραμεθόριος, ηφαιστειογενής. Συνιστά μια ψυχο-γεωγραφία που ανακαλεί αρχέγονες μνήμες και συνειρμούς. Η ροή του χρόνου τέμνεται με την διαρροή του πληθυσμού. 2.516 κάτοικοι το 1950, 1.048 το 2021, πόσοι τώρα;

Οι Νισύριοι που έχουν εγκατασταθεί σε άλλα μέρη του κόσμου συχνά διατηρούν τις παραδόσεις και τον πολιτισμό τους, δημιουργώντας μία γέφυρα μεταξύ της Νισύρου και του παγκόσμιου χώρου. Όμως, καθώς τα χρόνια περνούν και οι γενιές αλλάζουν, αυτή η σχέση πολλές φορές φαίνεται να φθίνει.

Ξεκινώντας την έρευνά μου για τη Νίσυρο συνάντησα αρκετές φράσεις και παροιμίες με τοπικούς ιδιωματισμούς. Μου κέντρισε το ενδιαφέρον η παροιμία «Ο που φελλού παντού φελλού» που σημαίνει όποιος είναι κάπου χρήσιμος, είναι παντού χρήσιμος. Αυτή η, κατ’αρχήν, ελπιδοφόρα φράση έγινε το επίκεντρο της έρευνάς μου με θεματικούς άξονες τη βιομηχανική κληρονομιά και τη μετακίνηση πληθυσμών – ένα είδος διαλόγου και επαναδιαπραγμάτευσης με το παρελθόν.

Σε άτυπες συνεντεύξεις έθεσα στους κατοίκους ερωτήματα όπως «έχετε μέλη στην οικογένεια σας που έχουν φύγει μόνιμα από το νησί;» «κρατάτε επαφές μαζί τους;», «τι προϊόντα παρήγαγε νησί;», «τί έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου;», «ποιές είναι οι σχέσεις μέσα στην κοινότητα;», «τι σας κράτησε στο νησί;».

Συνέλεξα τεκμήρια, υλικά και πετρώματα από το νησί σε σχέση με τίς απαντήσεις που δόθηκαν. Αρκετά από τα στοιχεία υποδεικνύουν τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του νησιού. Σχεδίασα αναμνηστικές κάρτες, προσωποποιημένες, που θα χωρούσαν σε ένα πορτοφόλι, σε μια τσέπη. Αυτά τα αντικείμενα αρθρώνουν ένα διάλογο με θέματα που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής του νησιού.

Το έργο είναι μια σύνθεση με δίχτυ – αρχέγονο μέσο επιβίωσης, μαζεμένο από το νησί, συνδυασμένου με εξατομικευμένες ζωγραφικές αναπαραστάσεις στοιχείων από τις συνεντεύξεις και αντίγραφα πετρωμάτων, μια προσπάθεια απεικόνισης της αλλαγής και της επανανοηματοδότησης.

Στο έργο το δίχτυ γίνεται ένας θύλακας που μεταφέρει τα ποικίλα στοιχεία του νησιού που ήρθαν στην επιφάνεια μέσω της έρευνας σχετικά με την καθημερινή ζωή, με τις κοινωνικές συνάψεις και την συλλογική δράση.

Το έργο έχει ως σκοπό να πυροδοτήσει μια συζήτηση για το πώς διαμορφώνεται και επηρεάζεται η τοπική κοινωνία, πώς αυτή επανεγγράφει το παρελθόν και το μέλλον της, στοχεύοντας σε μια πιο συνειδητή και βιώσιμη σχέση με τον περιβάλλοντα κόσμο.